Ханиад томууны улирал эхэлж буйтай холбогдуулан хэрхэн урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн дунд яригдаж байгаа зарим асуудлаар ХӨСҮТ-ийн Томуугийн үндэсний нэгжийн халдвар судлаач эмч Ч.Уртнасангаас тодрууллаа.

-Хүйтэн, сэрүүний улирал эхэлж ханиад, томуу дэгдэж эхэлдэг шүү дээ. Өвчлөлөөс урьтаж эцэг, эхчүүд юуг анхаарах ёстой вэ?

-Томуугийн шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд аль болох сургууль, цэцэрлэг, ажилдаа явахгүйгээр зааврын дагуу эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай. Урьдчилан сэргийлэхийн тулд  улиралд нь тохируулж хүүхдээ хувцаслах, шаард­лагагүй бол олон нийтийн газраар явах­гүй байх, тухайн хүүхдийн на­санд тохирсон амин дэм уулгах, дарх­лаа дэмжих,  амраах гэх мэт арга хэмжээг авах хэрэгтэй. ХӨСҮТ-өөс өдөр бүр  томуугийн харуулдан тан­дал­­тын мэдээлэл авч, дүгнэлт хийж бай­на. Улсын хэмжээнд 43 дугаар долоо хоногийн байдлаар амбулторийн үз­лэгийн таван хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байгаа бөгөөд  өмнөх оны мөн үе болон  өнгөрсөн долоо хоногтой харьцуулахад  ижил түвшинд байна. 

-Ханиад, томуу туссан тохиолдолд ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ?

-Томуу, томуу төст өвчин бага насны хүүхдүүдэд халуурах, ханиалгах нус гоожих, толгой өвдөх гэх мэт шинж тэмдэг илэрдэг. Зарим  нь халуурахгүй ч байж болно шүү дээ. Дээрх шинж тэмдэг илэрвэл эрүүл мэндийн байгууллагад  хандаж, эмчийн зааврын дагуу эмчилгээ хийлгэх ёстой. Зарим эцэг, эхчүүд ханиад хүрлээ гэхээр антибиотик уулгадаг. Гэтэл томуу, томуу төст өвчин өөрөө вирусээр үүсдэг.  Антибиотик нь бактерийн эсрэг үйлчилгээтэй байдаг учир томуугийн үед ямар ч үр дүнгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй.  Хордлогыг илүү нэмэх хандлагатай байдаг тул эмийг  аль болох  дур мэдэн хэрэглэхгүй байхад анхаараарай. Насанд  хүрсэн хүмүүс өөрсдөө ханиад  хүрэхээр эм худалдаж аваад уучихдаг. Гэтэл энэ нь түр хугацаанд намжаадаг бол эргээд даарсан тохиолдолд сэдрээж,  хүндэрдэг. Мөн томуу болон амьсгалын замын бүх өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх хамгийн энгийн бөгөөд найдвартай арга нь гараа угаах байдаг. Дараа нь хоолойгоо өглөө,  оройдоо зайлах зэрэг энгийн аргыг хэрэглэж болно. Гэхдээ нэг уусмалаар 10-аас дээш хоног зайлдаггүй бөгөөд өөр уусмалаар солих маягаар хоолой, амаа зайлна. Нэг уусмалаар олон хоног хоолойгоо зайлвал дасал болсноор цэвэршүүлэх арга нь үгүй болдог.

-Гэдэс хүчтэй өвдөж,  гүйлгэдэг ханиад гадуур дэгдсэн гэж иргэд ярих боллоо?

-Одоогоор ХӨСҮТ-д томуугийн вирус эргэлтэд орж ирээгүй байна. Одоогоор рино, адино вирусын болон томуу,  томуу төст өвчний бусад вирус бий. Эдгээр вирус нь гүйлгэх,  гэдэсний хямралтай хамт илрэх эмнэлзүйн шинж тэмдэгтэй вирусүүд байдаг. Сүүлийн 43 дугаар долоо хоногийн мэдээгээр дүүр­гүүдээс асуухад  суулгалттай, халд­вар­тай хүүхэд амьсгалын замын халд­вар­тай хүүхдээс  илүү байна гэдэг мэдээ­лэл ирсэн. Гэхдээ энэ  шинэ вирусээр үүсгэгдэж байгаа юм биш. Томуу,  томуу төст өвчин болон орото вирусын халдвар гадуур байгаа. Энэ нь гэдэс­ний суулгалтыг үүсгэдэг вирус л дээ. Гэхдээ үүнийг томуугийн вирустэй ан­дуу­рах хэрэггүй бие даасан вирус байдаг. 

-Томуугийн шинэ вирус үүснэ гэх мэдээлэл бас байсан? 

-Одоогоор тийм вирус эргэлтэд орж, ийм хүндэрэлтэй байна гэдгийг мэдэх боломжгүй. Жил бүр А, В хүрээний вирус эргэлтэд байдаг. Манай улсын эргэлтэд байгаа вирус олон улсын болон хөрш орнуудад байгаа томуу үүсгэж буй вирустэй адилхан. 

-Манай улсын хувьд  вакцины хүртээмж хэр байдаг вэ? 

-Улирлын томуугийн вакцин хийгдэж байгаа. Жил бүр  ДЭМБ-аас тухайн бүс, оронд эргэлтэд  байгаа вирусыг танддаг. Ингээд тухайн жилийн вакцины найрлагыг нэрлэдэг юм. Улмаар ДЭМБ-ын зөвшөөрөлтэй вакциныг манай улс Солонгосоос авдаг. 

-Цахилгаан менингитийн халд­варын хоёр удаагийн тохиолдол илэр­сэн. Одоогоор нөхцөл байдал ямархуу байгаа вэ? 

-Менингококкын халдвар нь маш цочмог, өндөр халууралтаар эхэлдэг,  хурдан явцтай өвчин юм. Иргэд цахил­гаан менигит гэдгээр нь илүү мэд­дэг. Яагаад цахилгаан менингит гэж нэр­лэ­дэг вэ гэхээр, хүндрэл, эм­нэл­зүйн шинж тэмдэг нь цаг минутаар хэм­жиг­дэж явагддаг учир ийн­хүү  нэрлэ­сэн. Уг халдвар сүүлийн жи­лүү­дэд нэмэг­дэх хандлагатай байгаа бө­гөөд арав­дугаар сараас тавдугаар сар хүр­тэл үргэлжилдэг зүй тогтолтой. Энэ нам­­рын тухайд Улаанбаатар хот болон Завхан аймагт гурван тохиолдол гарсан. Одоо­гоор хүүхдүүд эдгэрч, эмнэлгээс гарсан. 

-Энэ өвчний илрэх шинж тэмдгийн тухайд?

-Менингококкын гол онцлог нь тууралт байдаг. 38 хэмээс дээш халуурч, биеэр нь жижиг улаан тууралт гарна. Тууралтууд нь нийлээд үхэжсэн том тууралт болдог. Томуу дэгдэхэд энэ төр­лийн халдвар ихсэх хандлагатай бай­даг. Өөр нэг шинж тэмдэг нь 38 хэмээс дээш өндөр халуурч эм уухад 20-30 минут орчим буурдаг бол тун удал­гүй огцом өндөр халуурч эхэлнэ. Тууралт ихэвчлэн доод мөчдөөс эхлэн гардаг учир эцэг, эхчүүд анзаардаггүй, биеийн дээд хэсэгт гарч эхэлсний дараа ан­заар­даг. Тиймээс шалтгаангүй өндөр халуурч эхэлвэл заавал доод хэсгийг нь шалгах хэрэгтэй. Хэрвээ тууралт гарсан бол  яаралтай эрүүл мэндийн бай­гуул­лагад хандах шаардлагатай.. Эн­дэг­дэлд хүргэх аюултай өвчин учир бид нэг тохиолдол байсан ч иргэ­дэд сэрэмжлүүлэх, том цар хүрээтэй голомтийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлдэг.