УИХ-ын 2016 оны сонгуулиар төрийн албан тушаалыг “60 тэрбум”-аар  зарж, мөнгө босгохоор ярьж байсан МАН-ын нөлөө бүхий улстөрчдийн бичлэг үнэн болох нь анхан шатны шүүхээр  нотлогдлоо. Удтал үргэлжилсэн эл хэргийн гол туслан гүйцэтгэгч болох НИТХ-ын дарга асан Ц.Сандуй, “Шинэ Монгол  хаад” группын  ерөнхийлөгч А.Ганбаатар нарын  хэргийг энэ сарын 31-ний өдөр хэлэлцээд шүүхээс дөрвөн жилийн ялыг нээлттэй хорих ангид эдлүүлэх шийдвэрийг гаргасан.

Алдарт “60 тэрбум”-ын  хэргийн хамгийн анхаарал татсан зүйл нь 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 82 дугаар зүйлийн 82.1 дэх хэсэгт зааснаар төрийн эрх мэдлийг хууль бусаар авах, саатуулахыг оролдсон гэх зүйл ангиар яллах дүгнэлт үйлдэж, шийтгэл  оноосон нь өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд эвлүүлэг хэмээн гүрийж, амь тавьж хамгаалсан 90 минутын бичлэг үнэнд гүйцэгдсэн явдал боллоо.

Нөгөөтээгүүр, өнгөрсөн хугацаанд Монголын ард түмнийг талцуулж байсан  энэхүү хэргийн асуудал шүүхийн шийдвэрээр нэг талдаа гарав. Өөрөөр хэлбэл, Ц.Сандуй, А.Ганбаатар нар 2016 оны УИХ-ын сонгуулиар төрийн албан тушаалыг  өндөр үнээр зарж, бор­луу­лах, төрийн эрхийг хууль бусаар авах гэсэн санаар­хал нь үнэн болж таа­рав. Тэд энэ­хүү хэрэгтэй тохир­сон шийтгэлээ ч хүртэв. Тэд­ний өмгөө­лөгч­дийн зүгээс шүүхийн шийдвэртэй эв­лэ­рэх­гүй гэд­гээ мэдэгдэж, давж заалдахаа дуулгаж байгаа. Давж заалдлаа гэхэд шүүхээс хэргийг яаж шийдвэрлэхийг урьдчилан хэлэх ямар ч боломжгүй. Шүүхээс эдлэх ялын жилийг бууруулах эсвэл тэнсэн харгалзах зэргээр шийдвэрлэж магадгүй юм.

Гол нь хэргийн үнэн мөн илэрч байгаа нь чухал юм. Түүнчлэн ахынхаа даалгаврыг үг, дуугүй биелүүлсэн ирээдүйтэй залуу улстөрчдийн карьер ч  үүгээр дуусав бололтой. Цаашид тэдэнд итгэл үзүүлж, намын гал тогооны ажлыг даатгах хүн ойрын 10 жилдээ лав гарахгүй. Итгэл үзүүлж, саналаа өгч дэмжих иргэд ч олдохгүй. Үүгээрээ улс төрд манлайлах боломжоо алдаад зогсохгүй, нэр хүн­дээ эргэж сэргэхгүйгээр алдаж байгаа нь  харамсалтай.

Тэд өгөөш болж, алдарт “60 тэрбум”-ыг хам­гаалс­наараа ард түмний дунд нэр нүүрээ барж, ахин өндийхөөргүйгээр улс төрөөс зодог тайллаа. Нөгөө талд олон нийт алдарт “60 тэрбум”-ын хэргийг сөхөхдөө  гол захиалагчийг мартаж болохгүй.  Энэхүү хэргийн гол дүр болох МАН-ын дарга, УИХ-ын дарга асан М.Энхболдод  ямар ч хариуцлага үүрүүлэхгүйгээр хэр­гийг шийдэж огт болохгүй юм. Та Ц.Сандуй, А.Ганбаатар нарыг загас барихдаа ашиглачихаад, унахад нь баяртай гэж хэлээд, сугарч үлдэнэ гэвэл түүн шиг худал зүйл үгүй билээ. Ялыг хамтдаа үүрч, хамтдаа давах ёстой.

Эл хэргийг олон нийт хэзээ ч  мартахгүй. Үе үеийн Монголын төрөөс үргэлжид  хариуцлага нэхсээр байх болно. М.Энхболд та алдарт “60 тэрбум”-ын хэрэг нийгэмд шуугиан тарьж байх үеэс эхлээд   АТГ-ын дарга Х.Энхжаргалаар эвлүүлэг хэмээн яриулж,  хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, өөрийнхөө хэр хэмжээнд гар хөл бологсдоо хөдөлгөсөн. Зөвлөхөөрөө дамжуулж, нэр төрд халдлаа гэх тайлбарыг удаа дараа хийсэн таны башир аргууд  шүүх байгууллагын өмнө очоод бүдэрлээ.

Өөрөөр хэлбэл, танд арьсаа хамгаалах ганц өгүүлбэр ч үлдсэнгүй. Үүгээр таны теле зохиомж дуусгавар болсон.  Өмнө нь та “Миний бие МАН-ын даргаар ажиллаж байхдаа болон өнөөг хүртэл  хэн нэгнээс мөнгө авч албан тушаалд томилсон үйлдэл гаргаагүй. Харин ч алдарт “60 тэрбум”-ын  гэх зохиомол хэрэгт нэр холбогдлоо. Намынхаа нэр хүндийг унагасан асуудалд хол­богд­сон­доо харамсаж байна.

Намын Хяналтын Ерөнхий хорооны хурлаар  зарим гишүүдийнхээ ёс зүйн асуудлыг авч хэлэлцэхдээ миний энэ­хүү харамслыг харгалзан үзэж, на­мын хамт олонд болон тэднээр дам­жуу­лан Монголын ард түмэнд байр сууриа илэрхийлэхийг хүсье” хэмээн УИХ-ын даргын индэр дээ­рээс  2018 оны наймдугаар сарын 21-ний өдөр   тун ч хариуцлагатайгаар мэдэг­дэж байсан сан. Өнөөдөр таны энэ мэдэг­дэл худал байгаад зогсохгүй, төрийн эрхийг хууль бусаар авах гэсэн санаар­хал чинь шүүхээр шийдэгд­жээ.

Энэ талаар өмнө нь ХЗДХ-ийн сайд Ц.Ням­дорж “Ц.Сандуй, А.Ганбаатар нар М.Энхболдод схемээ танил­цуул­сан. М.Энхболд асууж тод­руул­сан нь үнэн. “60 тэрбум”-ын би­лэг тэмдэг М.Энхболд та өөрөө” гэж ярьж байсан шүү дээ. Таны “60 тэрбум”-ын хэрэгтэй холбоотой гэдгийг намын нө­хөд, шүүх, хяналтын байгууллага тог­тоо­лоо. Тиймээс “Эр хүн хэлсэндээ, эмээлт морь харайсандаа” гэдэг шиг  хэл­сэн үгэндээ эзэн нь болж, УИХ-ын гишүү­ний суудлаас татгалзах  ёстой шүү. Жин­хэ­нэ утгаараа нэр цэвэр үлдэх гэж бай­­гаа бол залуусынхаа ард нуугдаж, ги­шүү­ний суудалдаа хоргодолгүй албан тушаалаа өгнө үү, М.Энхболд гишүүн ээ. Таны зохиосон теле зохиомж энд хүрээд өндөрлөж байна