БНСУ-ын Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яамны харьяа Солонгосын соёлыг хилийн чанадад сурталчлах газрын урилгаар дэлхийн 11 орны сэтгүүлч тус улсад зургаа хоногийн хугацаанд ажиллалаа. Өнгөрсөн сарын 29-нөөс энэ сарын 4-ний хооронд болсон энэхүү ажлын айлчлалын үеэр Солонгосын Ардчиллын хүрээлэнгийн захирал Шинъ Хёншигтэй уулзаж, ярилцсан юм.

-Ардчиллын явцын талаар танилцуулахдаа та ардчилал бү­рэн утгаараа тогтоогүй бай­на гэж хэлсэн. Ардчиллыг бү­рэн утгаар нь тогтоохын тө­лөө олон ажил хийх шаардла­гатай байгаа гэсэн. Ямар ажил хийх хэрэгтэй байна вэ?

-Цаашдаа нийгэм, эдийн зас­гийн ардчиллыг бэхжүүлэх ёс­­той. Ядуу, эмзэг бүлгийн хү­мүү­­сийн халамжийн асуудлыг ший­дэх, тэдний амьжиргааг дээш­­­­лүүлэх ажлыг хийх хэрэг­тэй юм. Тэгж байж бүрэн ардчилсан улс бол­но. Нийгмийн цөөнх, эмзэг бүл­гийн эрх ашгийг хамгаалсан ард­­­чиллыг бий болгох ёстой гэж бодож байна. Цагдаа, цэ­рэг, таг­нуул зэрэг хүчний бай­гуул­ла­гыг ардчилсан аргаар удирд­­даг байх ёстой гэж бодож бай­гаа.

-1988, 2018 онд төстэй үйл явц өрнөснийг зэрэгцээ онол гэж тодорхойлж байгаа юм бай­на. Тэр зэрэгцээ онол гээд байгаа чинь яг юу юм бэ. Энэ талаар мэдээлэл өгөөч?

-1987 оны зургадугаар сард ард­чиллын төлөөх хөдөлгөөн өр­нө­сөн. Харин 1988 онд Сөүлийн олимп болсон. 1988 оны олимпын наадамд 161 улс оролцсон нь түүхэндээ хам­гийн олон улс орсон олимп бол­сон юм. 1988 оны Сөүлийн олим­поос хойш Солонгос Хятад, Орос­той дипломат харилцаа тог­тоо­гоод, батлан хамгаалахын бод­лого хэрэгжүүлж чадсан. Мөн 1990-ээд оны эхээр Орос, Ба­руун Европт коммунист ул­сууд задарсан. Үүнтэй төс­тэй үйл явц яг одоо өрнөж бай­гаа. 2017 онд Солонгост ард­чил­лын төлөөх хувьсгал өр­нө­сөн. Улмаар энхтайвны ар­гаар төрийг сольсон. 2018 онд Пёнчаны өвлийн олимп бол­сон. Энэ олимпын наадамд 92 улс оролцсон. Энэ нь өвлийн олим­пын түүхэнд хамгийн олон улс оролц­сон олимп болсон. Үүнийг л зэрэгцээ онол гээд байгаа юм.

-Хоёр Солонгосын хоо­ронд болсон түүхэн уул­залтын талаар танай иргэд ямар бодолтой байгаа бол. Цаашид энэ харилцаа хэрхэн өрнөх бол?

-Саяын уулзалтаар нэг зүйл то­хир­сон. Ирэх наймдугаар са­рын 15-нд Улаан загалмай ний­гэм­лэгийн зуучлалаар хоёр Солонгосын салсан гэр бү­лүү­дийг уулзуулахаар тохир­сон. Ин­донези улсад болох Азийн наа­дамд хоёр Солонгосын хам­тарсан багийг оролцуулах та­лаар мөн ярилцсан. Хойд Солон­госын цөмийн зэвсгийн асуудлаас болоод Өмнөд Со­лонгосын үнэт цаасны ханш буурч байсан. Саяын уулзалтын да­раагаас эргээд өсч байгаа. Уг нь Солонгос хойгийн улс. Гэвч хоёр болж хуваагдсанаас бо­лоод Өмнөд Солонгос арал улс болчихсон. Хэрвээ Хойд Солон­гостой нэгдвэл түүгээр дамжуулаад эх газартай шууд хол­богдож, Хятад, Сибириэр дам­жуулаад, Европ хүртэл ма­шин, галт тэргээр аялах бо­ломж­той болно. Энэ бүхнийг зүгээр нэг сайхан мөрөөдөл гэж бодож болохгүй. Гэхдээ хоёр Солонгосын нэгдлийг бодитоор хэрэгжүүлэхэд маш олон асуудал байгаа. Японы туйлширсан үзэлтнүүд. Хойд Солонгосын коммунистууд, АНУ-ын зарим нэг улс төрийн хүчнүүд хоёр Солонгосыг нэгтгэхийн эсрэг байр суурьтай байгаа юм. Мөн Солонгост ч гэсэн маш олон сөрөг хүчин байгаа. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 27-ны өдрийн уулзалтын талаар сөрөг үзэл бодолтой байгаагаа илэрхийлж буй олон хүн, нам эвсэл бий. Хам­гийн том сөрөг хүчин хоёр Со­лонгосын нэгдлийг эсэр­гүүц­­сэн байр суурьтай байгаа. Ха­рин Хойд Солонгосын Ерөн­хийлөгч Ким Жон Ун анх удаа өөрийн биеэр нэвтрүүлэгт ор­сон. Мөн дөрөвдүгээр сарын 27-ны уулзалтын мэдээлэл мар­гааш нь Хойд Солонгосын со­нинд дөрвөн нүүрээр гарсан. Хойд Солонгосын иргэдэд энэ уул­залтыг шууд дамжуулж, үзүүлсэн. Энэ утгаараа маш ач холбогдолтой болсон.

-Хойд Солонгостой уулзсан энэ уулзалт бусад орнуудтай хамтарч ажиллаж буй хамтын ажиллагаанд ямар нөлөө үзүүлэх бол?

-Юуны өмнө Солонгос гэдэг брэндийн үнэ цэнэ нэмэгдэнэ. Түүнийгээ дагаад Солонгосын хамгийн том групп болох “Сам­сунг”, “Хюндэй” гэх мэт олон компанийн брэндийн үнэ ч гэсэн нэмэгдэх учиртай. Өнгөрсөн хугацаанд хоёр Солонгосын хоорон дахь асуудлаас болоод цэрэг, арми, аюулгүй байдалдаа зориулж маш их хөрөнгө зарцуулж байсан. Хэрвээ хоёр Солонгос нэгдвэл энэ мөнгөө өөр зүйлд зарцуулна. Хөгжлийн хамтын ажиллагаа ч юм уу. Ялангуяа гуравдагч улс буюу Латин Америк, Ази, Африкийн улсуудыг хөгжүүлэх чиглэлийн хамтын ажиллагаанд зарцуулах боломжтой болно. Солонгос улс НҮБ-д дотоодын нийт бү­тээгдэхүүнийхээ нэг хувийг хү­мүүнлэгийн үйл ажиллагаанд зар­цуулна гэсэн амлалт өг­сөн. Тэр амлалтаа өнгөрсөн ху­га­цаанд сайн биелүүлж ча­даагүй. Улсын төсөвт маш их ачаалал өгч байсан. Хэрвээ хоёр Солонгос нэгдвэл цэрэг, ар­мид зарцуулж буй төсвөө хэм­нэж, НҮБ-д өгсөн амлалтаа биелүүлж, буурай орнуудыг хөг­жүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах боломжтой болно.

-Хоёр Солонгосыг нэгт­гэ­хийн тулд Германы турш­лагын дагуу хийнэ гэсэн. Гэхдээ хоёр Германы эдийн засгийн ялгаа маш бага байсан. Харин хоёр Солонгосын эдийн ялгаа асар их байгаа шүү дээ. Энэ ялгааг даван туулахын тулд Өмнөд Солонгосын Засгийн газраас ямар бэлтгэл ажил хийж байна?

-Хоёр Германы бүрэн нэгдэ­хэд 10-аад жил шаардагдсан. Эдийн засаг, нийгмийн хувьд нэгдэх явцаар дамжиж нэг улс болсон. 2000, 2007 оны хамтын тунхагийн дагуу хоёр Со­лонгос нэгдвэл шууд нэг улс болчихгүй. Хоёр улсын нэгдэл хэлбэрээр нэгдэх байх. Нэг улс болохын тулд маш их хугацаа орно. Эхэндээ хоёр улсын нэгдэл хэлбэрээр оршин тогтнох болов уу.

-Хоёр Солонгосын Ерөн­хий­лөгч уулзаж, энхтайвны гэрээ, хэлэлцээр хийсэн. Уур амьсгал нэлээд зөө­лөрч байна. Тэгвэл АНУ-ын Ерөн­хийлөгч Трамп Хойд Со­лонгосын Ерөнхийлөг­чийн талаар нэлээд шүүмж­лэл­тэй үг хэлж байсан. Тэр нь энхтайвны гэрээ, хэ­лэлцээрийг орвонгоор нь эргүүлэх магадлалтай юу?

-Хойд Солонгос болон АНУ-ын Ерөнхийлөгчид уулзахаар төлөвлөж байгаа. Хэрвээ Хойд Солонгос, АНУ-тай дипломат харилцаа тог­тоож, харилцан Элчин сай­дын яамдуудаа байгууллаа гэж бодъё. Энэ тохиолдолд Хойд Солонгост дэд бүтцээ сайж­руулах эрэлт хэрэгцээ үүс­нэ гэж бодож байна. Ха­рин хоёр Солонгосын гэрээ хэлэлцээрт ноцтой нөлөө үзүүлнэ гэж бодохгүй байгаа. Түү­нээс гадна, Мүн Жэ Ин Ерөнхийлөгч Оросын Ерөн­хийлөгч Путинтэй утсаар ярь­сан. Сибириэс Солонгос руу хийн хоолой тавих. Цаашлаад Со­лон­госоор дамжуулаад Япон руу хүртэл гаргах боломжийн та­лаар ярилцсан.

-АНУ-ын Ерөнхийлөгч До­­налд Трамп, Хойд Солон­го­сын Ерөнхийлөгч Ким Жон Ун нар Улаанбаатар юм уу Сингапурт уулзана гэсэн мэ­дээлэл байна. Хаана уулзах боломжтой гэж бодож байна вэ. Энэ уулзалт хоёр Солонгосын дунд бий болсон эерэг харилцаанд ямар нэг байдлаар нөлөөлөх үү?

-Миний бодлоор Сингапураас илүү Улаанбаатарт уулзах ма­гад­лал өндөр болов уу. Яагаад гэвэл Ким Жон Ун галт тэргээр аялах дуртай, он­го­цоор явах дургүй. Тийм бо­лохоор галт тэргээр явах бо­ломж­той Улаанбаатарыг сон­гох болов уу гэж бодож бай­на. Америкт Трамп Ерөн­хий­­лөгчийг нобелийн шаг­налд нэр дэвшүүлье гэсэн хөдөл­гөөн өрнөж байгаа талаар мэдээлэл гарсан байсан. Хэрвээ тав­дугаар сард багтаагаад Трамп, Ким Жон нар уулзаж, ха­рилцан ашигтай үр дүнд хүрч чадлаа гэж бодъё. Хэрвээ тэгвэл энэ жилийн нобелийн шаг­налд нэр дэвших хамгийн бо­ломжтой хүмүүс нь Трамп, Ким Жон Ун, Мүн Жэ Ин нар байх болов уу. Трамп, Ким Жон Жун хоёрын уулзалт маш их найдвар тө­рүүлж байгаа. Хэрвээ уулзалт бү­тэмжтэй болж чадвал хоёр Солонгосыг нэгдэхийг эсэр­гүү­цэж байгаа хүмүүс ч Хойд Со­лонгосын талаар өөр бодол­той болох байх.

-Солонгос руу зугтаж ирж байгаа хойд солонгосчуудын тоо нэмэгдэж байгаа гэж сонссон. Хойд Солонгостой илүү эерэг харилцаатай бол­бол тэндээс Өмнөд Со­лон­гос руу ирэх иргэдийн тоо улам нэмэгдэнэ. Түүнээс гарах эдийн засгийн ачааллыг яаж шийд­нэ гэж бодож байгаа вэ?

-Ямар хэцүү асуулт вэ. Одоо Өмнөд Солонгост 35 мянган Хойд Солонгосын иргэн дүрвэж ирсэн байгаа. 35 мянга бол тийм ч их тоо биш. Харин энхтайвны гэрээ, хэлэлцээр байгуулсны дараа харилцан айлчлах, аялал хийхийг зөвшөөрдөг бо­лох байх. Хоёр Германы жи­шээн дээр авч үзэхэд тэд 10-аад жилийн турш харилцан айлч­лах, аялаж, харилцаж байж нэг мөр нэгдсэн байдаг шүү дээ.

-Хоёр Солонгосын хооронд зах зээлийн солилцоо яваг­дахад хэр хугацаа орох бол. Зах зээлийн солилцоо нь Өм­нөд Солонгосын биз­нест ямар нөлөө үзүүлэх бол. Хойд Солонгосын хямд ажиллах хүчийг ашиг­лаад илүү хүчирхэг бо­лох боломж бий юу. Зах зээ­лийн солилцоо явагдсан тохиол­долд ямар салбарт илүү их нөлөө үзүүлэх бол?

-Хойд Солонгост НҮБ-аас хориг арга хэмжээ авсан байгаа. Хэрвээ хоёр Солонгосын харилцаа улам сайжирч, нэгдэх дээрээ туллаа гэхэд эхлээд хүмүүнлэгийн эд зүйл, будаа, эм, хоол хүнс өгөх байх. Таван сар дотор цөмийн зэвсгийн үйлдвэрлэлийг хаана гэсэн. Хэрвээ үнэхээр хаавал НҮБ-аас авч байгаа хориг арга хэмжээг болиулах боломж байгаа. Мөн Гэсон хотод хоёр Солонгосын харилцан холбоотой ажиллах цэгийг байгуулахаар болсон. Тэгэхээр эхлээд Гэсон ком­би­натыг дахин ажиллуулах байх. Владивостокоос Хойд Солон­госоор дамжуулаад Өмнөд Со­лонгосын Бусан хотыг хол­босон төмөр зам. Хятадаас Хойд Солонгосын нийслэл Пеньян, Өмнөд Солонгосын Муг­бу хотоор дамжуулж төмөр зам тавина. Хойд Солонгост өлс­гөлөнд нэрвэгдэх дөхсөн ир­гэд цөөнгүй бий. Тийм бо­лохоор Өмнөд Солонгосын га­зар тариаланд ашиглаж буй дэвшилтэд технологийг Хойд Солонгосын хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэхэд зориулж нэвт­рүүлнэ. Ургацийг нь нэ­мэгдүүлнэ. Хойд Солон­го­сын ажиллах хүч Өмнөд Солон­госын зах зээлд орж иртэл дор хаяж таван жил шаардлагатай. Тэр шилжилтийн явцад хоёр Солонгосын цэрэггүй бүсэд Гэсэн хот шиг үйлдвэрлэлийн хотыг байгуулж, Хойд Со­лонгосын шилдэг ажиллах хү­чийг ашиглах боломжтой. Тийм уч­раас Өмнөд Солонгосын за­луучууд ажлын байргүй бо­лох, Хойд Солонгосын хямд ажил­лах хүч түрж орж ирэх сөрөг нө­лөө үзүүлнэ гэж бодохгүй байна.