Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатартай Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх 2019 оны Үндсэн чиглэлийн талаар тодрууллаа.

-2019 оны Үндсэн чиглэл өм­нө­хөөсөө юугаараа ялгаатай вэ. Мө­рөөдлийн жагсаалтыг Үнд­сэн чиг­лэлд тусгадаг гэсэн шүүмжлэл их байдаг. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-2013 оноос хойш уруудсан эдийн зас­гийн уналтыг зогсоолоо. Ийм үйл явц 2017, 2018 онуудад үргэлжлээд явж байна. 2019 онд бид эдийн зас­гийн өсөлтийг бий болгох замаар ард иргэдийн амьжиргааны төвшинг сайж­руулна. Монголчуудынхаа ор­логыг нэмэгдүүлэх зарчмыг барьж Үндсэн чиглэлийг оруулж ир­лээ. Өөрөөр хэлбэл, 2013 оноос хойш уна­сан эдийн засгийн хямралыг 2018 оноор цэг тавиад урагшаа явж байна. Өрийн дарамтыг гэтлээд гарч бай­гаа юм. Ингэхээр 2019 онд Мон­гол Улсад өсөлтийг хангах, ард ир­гэ­дийн орлогыг нэмэгдүүлэх, бизнес эрх­лэлтийг нэмэгдүүлэх зорилго тавин ажил­лаж байна.

-Энэхүү зорилтыг хангаж ажил­лахын тулд ямар бодлого хэрэг­жүү­лэх юм бэ?

-Хамгийн гол чирж, хөдөлгөж явах гол хүчин зүйлс нь хувийн хэвшил гэж харж байгаа. Учир нь Монгол Улсад ажил хөдөлмөр эрхлэх боломжтой 1.4 сая хүн бий. Үүнээс төрийн алба 188 мянган хүнийг ажлын байраар хангадаг. Харин үлдсэн хэсгийг нь хувийн хэвшлийнхэн ажлын байраар хангаж байна. Цаашдаа хувийн хэвшлийг дэмжинэ. Дэмжихийн тулд өсч байгаа зээлийн хүүг буулгах юм. Мөн эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлтийг сайжруулах, хямралыг давах арга хэмжээний үр дүнд зээлийн хүү бууна. Одоогоор зарим арилжааны банкууд сарын 0.2 буюу жилийн 2.4 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна. Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэж байгаа. Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл нэмэгдэж эхэллээ. Экспортыг нэмэгдүүлэх чиг­­лэ­лээр гэрээ хэлцэл амжилттай яваг­даж байна. Тэгэхээр 2019 оныг Монгол Улсын хөгжлийг тэтгэх гол жил байх болов уу гэж харж байгаа. ОУВС-тай хамтраад хэрэгжүүлж байгаа хөн­гөлттэй зээлүүдийг бодитой зөв, үр дүн­тэй хэрэгжүүлэх чиглэлийн ажлууд явагдаж байна. Мянганы сорилтын сан, Төв цэвэрлэх байгууламж, хил боомтуудыг цэгцлэх ажил болон жижиг дунд үйлдвэрийн зээл зэрэг олон асуудал давхар орж ирж байгаа. Уул уурхайгаас гадна бусад салбарыг дэмжихийн тулд татварын багц хуулийг удахгүй УИХ-д өргөн барина. Татвар төлөгчдийн бааз суурийг нэмэгдүүлэх нөхцөл бүрдэх юм.

-Гурван тулгуурт хөгжлийн бод­логыг Засгийн газраас танил­цуул­сан. Үндсэн чиглэл энэ бодлоготой хэр­хэн уялдах вэ?

-Гурван тулгуурт хөгжлийн бодлого нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөртэй, Монгол Улсын хэмжээнд хэрэгжүүлдэг томоохон хөтөлбөртэй уял­дуулсан бодлого юм. Гурван тул­гуурт хөгжлийн бодлого гэдэг бодло­гуу­дыг уялдуулж өгч байна гэсэн үг. Үндсэн чиглэлтэй нягт уялдаж байгаа.

-Дунд хугацаанд төсвийн тэнц­лийг эерэг болгох зорилтыг хэрхэн тусгасан бэ?

-2019 оноос эхлээд төсвийн тэнц­лийг эерэг болгочихож болохгүй бай­гаа юм. Учир нь 2013 оноос эдийн засаг хумигдаад агшчихсан. Дахиад төс­вийн тэнцлээ нэмэх болгоно гээд яв­чих­вал эдийн засгаа хумих гээд байна. Тэгэхээр эдийн засгаа тэлэх зорилгоор 2019 онд төсвийг алдаг­далтай оруулж ирж байгаа. Гэхдээ төсвийн алдагдлыг өндөр хүүтэй зээлээр санхүүжүүлэхгүй байхаар бодож хийсэн. Гадны хүү багатай хөнгөлөлттэй зээл, төсөл хөтөлбөр болон тусламжийг ашиглана. Ингэж үзэж төсвийн алдагдлыг тооцсон. Хасах 2.1 их наядын алдагдал эдийн засагт сөрөг үр дагавар авчрахгүй. Арилжааны банкнуудаас зээл авахгүй. Арилжааны банкнаас зээл авахаар хувийн хэвшлийг түлхэж гаргадаг. Тэгвэл ийм зүйл болохгүй.

-Төсвийн алдагдлыг бууруулахад өөр ямар арга хэмжээ авч байгаа бол?

-Төсвийн алдагдлыг бууруулах бод­лого барьж байгаа. Алдагдлыг шууд тэг­лэсэн бодлого баримталж болохгүй. Төсвийн алдагдлыг бууруулах талаар тоо­цоолж байна. Гэхдээ өнгөрсөн дөр­вөн жилийн турш агшсан эдийн зас­гийг тэлэх шаардлагатай. Өнгөр­сөн жилээс аж ахуйн нэгжүүд идэвх­жиж, үйл ажиллагаа нь сэргэх ханд­ла­гатай бай­на. Хөнгөлөлттэй зээлээр сан­хүү­жих хэм­жээгээр төсвийн алдагдал буурч, эдийн засагт сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэж тооцсон. Орлогыг шахаж, тооцож оруулж байгаа. Зэс, нүүрс, алтны үнийг өндөр тооцож оруулсан.