ШӨХТГ-аас өнгөрсөн 2019 онд  Хэрэглэгчийн мэдээллийн төвөөр дамжуулан 3203 иргэний гомдлыг барагдуулсан аж.  Хэрэглэгчдийн 50 орчим хувь нь  худалдаа үйлчилгээний салбартай холбоотой гомдол ирүүлсэн бол  СӨХ, Харилцаа холбоо, ахуй үйлчилгээний салбарын гомдол ихсэх хандлагатай байсан талаар өчигдөр мэдээллээ. Энэ талаар болон бусад цаг үеийн асуудлаар ШӨХТГ-ын Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах газрын дарга Ш.Цэрэндуламаас тодрууллаа. 

-2019 оны арван­хоёр­дугаар сард томоохон шалгалтуудыг хийсэн гэлээ.  Энэ талаар эхлээд мэдээлэл өгөөч? 

-2019 оны арванхоёрдугаар сарын 13-ны өдөр агентлагийн даргын удирдамжын дагуу хяналт шалгалтыг худал­даа үйлчилгээний бай­гуул­лагуу­дад хийлээ. Ингэхдээ Хэрэглэгчийн  эрх ашгийг хамгаалах хууль болон бусад хууль, тогтоомжийг үндэслэн хэрэгжилт  ямар хэмжээнд  байгааг  шалгаж үзсэн юм. Шалгалтын хүрээнд  “Номин Тав трейд” компанийн “Наадам” “11-р хороолол” салбар,  “Сансар” супермаркет, “Ханбүргэдэй” гэх мэт дэлгүүрүүдийг хамрууллаа. Хяналт шалгалтад  хамрагдсан аж ахуй эрхлэгчид борлуулж буй бүтээгдэхүүний сав баглаа боодол, шошго нь Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль  болон манай улсад мөрдөгдөж буй стандартыг  хангаж байгаа эсэхэд хяналт тавьсан. Мөн импортын хүнсний бүтээг­дэхүү­ний хувьд ту­хайн бүтээгдэхүүний хаяг, шошго,  хэлний шаард­лага хангаж байгаа эсэх, бараа­ны буцаалттай хол­боо­той шийд­вэрлэж буй журам,  хэрэг­лэгчийг  мэдээл­лээр  хангах,  гомдлыг шийдвэрлэсэн эсэ­хийг шалгалаа. Ихэвчлэн хаяг шошго хангалтгүй, үйлд­вэр­лэсэн орны  хэлээр мэдээ­лэл нь тавигдсан байсан. Зарим тохиолдолд архи,  согтууруулах ундааны зүйлийг  далд хэлбэрээр сурталчилсан,  хэрэглэгчийг  төөрөгдүүлсэн байсан. “Ханбүргэдэй” дэл­гүүр импортын хүнсний бү­тээг­дэхүүн, тэр дундаа герман улсаас орж ирсэн бараа нь тухайн орны хэлээр бичиг­дэж, хэлний шаард­лага биелүүлээгүй байсан.  Зарим дэлгүүрт бараа, бүтээг­дэхүүний үнэ кассын  үнээс зөрүүтэй  борлуулсан  гэх мэт нийтлэг зөрчлүүд илэрлээ. 

-Эдгээр аж ахуйн нэгж, байгууллагад ямар арга хэмжээ авсан бэ?

-Эдгээр зөрчлүүдэд ШӨХТГ-аас тодорхой хугацаанд  зөр­чил, дутагдлаа арилгах шаард­лагыг  хүргүүлсэн. Хам­гийн гол нь аж ахуйн нэгж байгууллагын нийтлэг алдаа нь импортын хүнсний бүтээг­дэхүүнд хэлний шаард­лагыг биелүүлдэггүй. Монгол Улсад MNS 6648:2016 гэсэн хаяг шошгын стандарт мөрдөгддөг. Мөн Хүнсний тухай хууль болон  Хүнсний аюулгүй байд­лын  тухай хуулийн хүрээнд  тухайн бүтээгдэхүүнд тодор­хой шаардлага бий. 

-Бараа буцаалт, баталгаат  хугацаанд  худалдаа үйл­чил­гээ­ний газрууд хойрго ханд­даг. Үүнд шалгалт хийсэн үү? 

-Бараа буцаалт, баталгаат  хугацаатай холбоотойгоор  иргэдийг мэдээллээр хан­га­даг­гүй, хэрэглэгч эргээд гомдол гаргалаа гэхэд чирэгдэл учруулдаг  асуудал бий. Зарим дэлгүүр Хэрэглэгчийн төвтэй боловч тухай бүрт нь хэрэглэгчийн гомдлыг барагдуулсан зүйл байгаагүй. Энэ нь хариуцлагагүй хандаж байгаагын нэг илрэл юм. Нөгөө талаас бараа буцаалттай холбоотой дотоодын аж ахуй эрхлэгчийн журам байгаа эсэх нь эргэлзээтэй. Тиймээс аж ахуйн нэгж, байгууллагууд бараа буцаалттай холбоотой дүрэм журамдаа анхаарч, хэрэглэгчийн гомдлыг шийдвэрлэдэг нэгж байгаа бол дотоод хяналтаа сайжруулах шаардлагатай байна. 

-Ихэнх худалдаачид “за­рагд­сан барааг буцаах­гүй,  сонголтоо зөв хийнэ үү” гэдэг нэрээр иргэдийг хохи­­роох тохиол­дол гардаг. Ийм тохиолдолд яах ёстой вэ? 

-Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах хуулийн хүрээнд бараа буцаалт болон баталгаат хугацааг зургаан сар гэж заасан байдаг. Үүнийг нийтлэг хугацаа гэж ойлгох бөгөөд зарим олон улсын байгууллага,  Европын холбооны улсууд хоёр жилийн хугацаатай байх нь элбэг. Үйлчилгээ эрхлэгчдэд баталгаат хугацаа,  бараа буцаалттай холбоотой дотоод дүрэм журмаа хэрэгжүүлж, үйлчлүүлэгч нарт хангалттай мэдээлэл өгөх талаар хуулиар боломж олгосон байдаг. Тиймээс аж ахуй эрхлэгчид тухайн бараа бүтээгдэхүүнтэй холбоотой хугацааны асууд­лыг маш тодорхой хангаж ажиллах нь тэдний үүрэг. Бараа буцаалттай холбоотой асуудлыг аж ахуйн нэгжүүд  ир­гэдэд ойлгомжтой байр­шуу­лах нь тэдний хариуцлагатай холбоотой үйл ажиллагаа.   

-Архи, согтууруулах ун­дааг ямар нэгэн байдлаар хямд­ралтай худалдана гэ­сэн зүйл байхгүй гэсэн үг үү?

-Архи, согтууруулах ун­даа­­­тай холбоотой сур­тал­­чил­гаа, худалдан бор­луу­­лах үйл ажиллагаа, урам­­шуу­лалд хамгийн тү­рүүнд зар сурталчилгааны тухай хуу­лийг баримтлах ёс­той. Зар сурталчилгааны тухай хуу­лиар тодорхой хяз­гаар­лал­тыг заасан байгааг ан­хаарах шаардлагатай. Хэрэг­лэгчийг мэдээллээр хан­гаж буй үйл ажиллагаанд хямд­ралтай болон архи, сог­туу­руулах ундаатай холбоотой хязгаарлалтыг тодорхой тус­гасан байдаг учир, энэ чиг­лэлд анхаарлаа хандуулж, хуулийн хэрэгжилтээ хангаж ажиллах шаардлагатай бай­гаа юм. Цаашид баярын үеэр архи, согтууруулах ун­дааг, хямдралтай, урам­шуу­лалт­тай, далд хэлбэрээр сур­тал­чилахыг таслан зог­соох хэрэгтэй. 

-Тодорхой жишээгээр тайлбарлаж өгөөч? 

-Гурван пиво авбал нэг үнэ­гүй, эсвэл 35 мянган төг­рөгөөр худалддаг дарсаа зөв­хөн өнөөдөр 20 мянган төг­рө­гөөр зарж байна гэх мэ­т далдаар сурталчилж бай­гааг хуулиар хориглосон бай­даг.  Мөн тухайн бараа хям­дар­сан мэт онцгойлж тавихыг хориглодог. Энэ нь далд сурталчилгааны нэг хэлбэр гэдгийг анхаарах ёстой.